TE ZIJN OF NIET TE ZIJN

klik op de afbeelding om het te vergoten

TE ZIJN OF NIET TE ZIJN

De klimaatcrisis is een alles-crisis. Steeds vaker en sneller dan voorzien ontmaskert de crisis zichzelf ook als een humanitaire crisis. De wereld is er slecht aan toe en dat gaat ons aan het hart. Alleen kunst en cultuur kunnen de wereld niet redden, maar wij geloven: zonder gaat het zeker niet lukken. Vanuit ons verantwoordelijkheidsgevoel voor de toekomst, zowel van onze sector als die van de planeet waarop we leven en die we nalaten, vragen veel organisaties zich af wat wij kunnen doen. Deze websitepagina is een groeiende lijst van bondige, concrete suggesties om je handelen op verschillende werkgebieden in het teken te zetten van het klimaat. Want kunst en cultuur hebben het in zich om game changers te zijn.

De kunst- en cultuursector heeft op drie manieren invloed:

1. op het podium, in de schijnwerpers
2. achter de schermen, in hoe we produceren
3. en als maatschappelijke aanjagers

We nemen verantwoordelijkheid voor onze eigen keuzes en processen, maar stellen ook vast dat we de verantwoordelijkheid voor het systeem waarbinnen wij die keuzes en processen vormgeven, van een andere orde is. Daarom moeten we óók escaleren naar een ander niveau. We kunnen vegan gaan eten, maar daarmee is de bio-industrie nog niet afgeschaft. We hebben oplossingen nodig van dezelfde omvang als de problemen waar we voor staan. Maatschappij, politiek en bedrijfsleven zullen ingrijpender moeten veranderen dan wij direct kunnen bewerkstelligen. Onze bijzondere maatschappelijke rol hierin willen wij zo goed mogelijk oppakken. Van hoge en lage overheden, fondsen en andere partners hebben we nodig dat de verschillende manieren van invloed die kunst en cultuur hebben, in de volle breedte erkend en financieel gesteund worden.

Een lange discussie tussen verschillende standpunten, prioriteiten en benaderingswijzen is, hoewel interessant voor de deelnemers, ook vaak vertragend voor betekenisvol handelen. Of we ons nu sterker aangesproken voelen door onze invloed in de schijnwerpers, achter de schermen of als maatschappelijke aanjager: er is geen tijd te verliezen en ieders creativiteit, radicaliteit en ons collectieve genie is nodig, met welke motivatie dan ook. We hebben elkaar nodig om ‘best practices’ uit te wisselen van onze inspanningen in de schijnwerpers, achter de schermen en als maatschappelijke aanjagers. De onderstaande lijst is een groslijst aan voorbeelden, bedoeld om te inspireren en uit te dagen. Voor veel instellingen is het een worsteling tussen hun primaire opdracht en de noodzaak om het denken en doen rond verduurzaming te verbreden. Dat er dilemma’s zullen zijn, is zeker. We staan aan het begin. Het ondertekenen van dit statement staat niet gelijk aan het perfect naleven van al deze suggesties, dat is in het huidige systeem en met de beschikbare middelen in de kunst- en cultuursector nog niet mogelijk.

1. Op het podium, in de schijnwerpers

We tonen werk dat de veranderende wereld verkent, dat systemen bevraagt en bekritiseert en dat handreikingen biedt voor het leven in een ontwrichte tijd. Kunst en cultuur kunnen als geen ander mensen samenbrengen en de ecologische en klimaatcrisis invoelbaar en bespreekbaar maken. Door de vrije experimentele en artistieke ruimte vervult de cultuursector vaak de rol van onderzoeker en ontwikkelaar van nieuwe ideeën en vormen: de R&D-afdeling van de samenleving. Kunst speelt een bijzondere, unieke en onvoorspelbare rol in het begrijpen van onze eigen tijd en in het bewerkstelligen van (sociale) verandering.

Daarom:
– Zetten we klimaat en ecologie in de schijnwerpers. We ontrafelen de problematiek en maken hem breed toegankelijk
– Geven we podium aan de roep om rechtvaardige oplossingen voor sociale problemen als gevolg van de klimaatnoodtoestand ontstaan
– Zien we deelnemen aan kunst en cultuur als een gelegenheid om te leren omgaan met verandering
– Verkennen we artivisme als uitingsvorm
– Nemen we een kritische houding aan, bevragen de status quo en bestaande machtsstructuren
– Verkennen en stimuleren we alternatieve toekomstscenario’s: van dystopische schrikbeelden; via concrete voorstellen tot stimulerende utopieën
– Geven we stem aan verdrukte perspectieven
– Presenteren we jaarlijks in de maand voorafgaand aan de VN klimaattop culturele programmering die aandacht vraagt voor het klimaat
– Onderzoeken we de toekomst van internationale culturele samenwerking en internationale culturele mobiliteit

Heb je aanvulling voor deze lijst? Mail ze naar tezijnofniettezijn@collectiefwalden.nl

2. Achter de schermen, in hoe we produceren

We brengen onze productie en bedrijfsvoering – vanzelfsprekend – in lijn met het akkoord van Parijs. We werken met de best beschikbare werkwijzen die onze negatieve impact op onze omgeving minimaliseren, door middel van het toepassen van bijvoorbeeld het Theatre Green Book (theater) of Green Deal Circulaire festivals (muziekfestivals). Naast het verduurzamen van bestaande processen, laten we ons ook inspireren door het design thinking en het omdenken van onze kernbezigheden. Wereldveranderende kunst kan niet zonder schone productie. Veel innovatie daarvoor heeft al plaatsgevonden, het wiel hoeft in veel gevallen niet meer uitgevonden. Nu willen we (kunnen) implementeren.

Daarom:
– Zetten we ons in om vóór 2030 onze broeikasgassen ten minste met 60% te reduceren ten opzichte van 1990 en ons grondstoffengebruik te halveren
– Ontwikkelt onze directie een expliciete visie op duurzame doelstellingen en we trainen alle lagen van de organisatie doorlopend op methodieken
– Doen we een nulmeting, of bij kleine maar complexe organisaties een ‘nulschatting’, om onze eigen bijdrage inzichtelijk te maken om slimme ingrepen te kunnen doen. Jaarlijks publiceren we onze vorderingen in ons jaarverslag
– Implementeren we het Theatre Green Book (voor theaters, festivals en theatergroepen) of de Green Deal Circulaire Festivals (voor muziekfestivals) of andere gelijksoortige initiatieven die momenteel ontwikkeld worden
– We focussen in de R-ladder niet alleen op ‘reduce’, ‘reuse’, ‘repair’ en ‘recycle’ maar ook op ‘refuse’, ‘rethink’ en ‘rebel’
– Gebruiken we geen of zo weinig mogelijk fossiele energie meer (bijvoorbeeld door omzetten energiecontract; verminderen verbruik; zelf opwekken)
– Herzien we onze reisbewegingen (bijvoorbeeld door niet meer te vliegen binnen een radius van 16 uur slow travel; binnen Nederland cast en crew elektrisch te laten rijden en vracht op HVO100 te vervoeren)
– Schaffen we alleen indien noodzakelijk nieuwe materialen aan, als hergebruik en recyclen van materialen geen optie is
– Zetten we in op het langer en meer tonen van bestaand aanbod (zo mogelijk i.s.m. andere culturele partners)
– Maken we onze horeca plantaardig en (als reizend artiest/gezelschap) verzoeken we onze partners vegan en/of anderszins om duurzamere opties aan te bieden
– Minimaliseren we ons restafval en zorgen we voor optimale verwerking van monostromen
– Gaan we verantwoord om met ons watergebruik en werken we toe naar een minimum gebruik van drinkwater voor andere zaken dan drinken en hygiënische benodigdheden
– Minimaliseren we digitaal gebruik door digitaal te ‘ontspullen’ en beleid te ontwikkelen voor online dataverkeer en e-waste
– Maken we geen gebruik van banken en verzekeraars die blijven investeren in nieuwe fossiele activiteiten (zoals nieuwe olie- en gaswinning)
– Hebben we geen sponsor- of partnerovereenkomsten met fossiele bedrijven, zoals oliemaatschappijen, luchtvaartmaatschappijen en industriële grootverbruikers van fossiele energie, én met financiële instellingen die grootschalig investeren in fossiele activiteiten

Heb je aanvulling voor deze lijst? Mail ze naar tezijnofniettezijn@collectiefwalden.nl

3. Als maatschappelijke aanjager

Streven naar een vredig en welvarend toekomstig Nederland, dat bloeiende kunst en cultuur kan blijven voortbrengen, zou geen punt van discussie mogen zijn. We voelen ons verantwoordelijk voor volgende generaties kunstenaars en cultuurmakers. We moeten doorschakelen naar een snellere, eerlijkere transitie. We maken gebruik van onze bijzondere positie als kunstenaars en kunstinstellingen om op verschillende thema’s te lobbyen, vakkundig en vakmatig te demonstreren, het debat te innoveren, verbindingen te leggen, social license van bad guys te ondermijnen, overtuigingen te manifesteren en onontkoombare brieven te schrijven. En door dit alles besluitvormers, machthebbers en kapitaalkrachtigen te beïnvloeden of business as usual te ontregelen. Want de kunst kan volmaakt duurzaam, circulair of regeneratief zijn, over de toekomst van de kunst (en mensheid, en een stabiele en veerkrachtige wereld) wordt elders beslist. Als maatschappelijke aanjager dragen we bij aan systeemverandering; meer rechtvaardigheid en duurzaamheid.

Daarom:
– Ontwikkelen we rolbewustzijn van de kunst en cultuur als aanjager en versneller van sociale veranderingen
– Leggen we ons artistieke en culturele gewicht in de schaal, bijvoorbeeld door publiciteit te (helpen) genereren
– Organiseren we thematische voor- en nagesprekken bij ons werk, waarvoor we lokale of nationale politici, invloedrijke middenvelders en activisten uitnodigen
– Zien we onze educatie- en participatiekanalen ook als werkgebied van de maatschappelijke transitie
– Organiseren we een effectieve lobby: een van de grootste vormen van impact die we kunnen hebben
– Pleiten we voor vervanging van fossiele subsidies, zoals de korting op energiebelasting voor non-profitorganisaties voor subsidies die verduurzaming stimuleren.
– Slaan we de handen ineen met de voorlopers binnen de sector, om daadkrachtig te kunnen optreden
– Organiseren we vurig debat over wet- en regelgeving voor afdwingbare duurzame resultaatverplichting in relatie tot de vierjarige subsidies
– Verbinden we ons duurzaam met partners en medestanders buiten onze sector die zich inzetten voor de maatschappelijke transitie
– Bekleden we een horzelfunctie voor achterblijvende bedrijven, organisaties, financiële instellingen en overheden waarmee we te maken hebben (bijvoorbeeld door te demonstreren of het schrijven van (open) brieven)
– Manifesteren we ons actief in stedelijke, regionale of landelijke gesprekken
– Communiceren we op stimulerende en aanjagende wijze over onze duurzame keuzes naar ons publiek

Heb je aanvulling voor deze lijst? Mail ze naar tezijnofniettezijn@collectiefwalden.nl

Dit statement en deze websitepagina werden ontwikkeld door
Collectief Walden, Jakop Ahlbom Company,
Eurosonic Noorderslag, Tolhuistuin en Warming Up Festival.

Heb je nog andere opmerkingen of mededelingen omtrent dit onderwerp die je wil delen met de sector? Dan kun je ook terecht op www.actiealscultuur.nl of op SPOTS, het interne communicatieplatform voor NAPK-leden. Op www.napk.nl/duurzaamheid vind je ook meer informatie en inspiratie om klimaatpositief te produceren.

Ontwerp statement: Raïssa Pater
Duurzame fonts statement: Ecofont, Spranq Eco Sans