2022 was voor de culturele en creatieve sector een jaar van onzekerheid. In de nieuwste editie van de Cultuurmonitor geeft de Boekmanstichting een overzicht en analyse van de belangrijkste ontwikkelingen die hierbij een rol spelen.
Vanaf januari gingen cultuurlocaties weer open en in maart waren de coronamaatregelen opgeheven. Bezoekcijfers herstelden, maar bleven nog achter bij de situatie vóór corona. Zo ontvingen bioscopen en filmtheaters 34 procent minder bezoekers dan in 2019, en is de verwachting dat musea ten minste 27 procent minder bezoekers trokken dan in het topjaar 2019. Bij de onzekerheid over dit herstel en eventuele nieuwe oplevingen van het virus voegden zich gedurende het jaar ook nieuwe onzekerheden, zoals de energiecrisis en historisch hoge inflatie.
Impact coronacrisis op de culturele beroepspraktijk en cultuurparticipatie Naast een overkoepelend beeld biedt de nieuwe editie van de Cultuurmonitor analyses van zes belangrijke en actuele thema’s in de culturele sector. Op de culturele beroepspraktijk was de impact van corona ongelijk verdeeld. Het totaal aantal zelfstandigen groeide tussen 2019 en 2021 van 141.860 naar 149.830. Die groei komt echter niet overal terug: het aantal zelfstandigen dat zich bezig houdt met de niet artistieke werkzaamheden rondom het realiseren van podiumkunstproducties daalde in deze periode bijvoorbeeld van 1910 naar 1090. Ook in de omzet van zelfstandigen en het aantal banen voor werknemers zit verschil. De deelsector Kunsten en cultureel erfgoed (met bijvoorbeeld uitvoerende en scheppende kunstenaars) heeft zich eind 2021 nauwelijks hersteld ten opzichte van 2019, terwijl de deelsector Creatieve zakelijke dienstverlening (met bijvoorbeeld industrieel designers en architecten) in 2021 meer omzet en banen kende dan in 2019. Tijdens de opeenvolgende lockdowns schakelden veel culturele instellingen over op online programmering, en nam online cultuurparticipatie een vlucht. Inmiddels ligt de nadruk weer op fysiek aanbod en beleving. Het is echter belangrijk om de vele kansen van de digitale transformatie – onder meer voor een inclusiever en toegankelijker aanbod – te blijven benutten. Er is daarom veel (beleids)inzet voor dit thema in de sector.
Nieuwe data nodig voor actuele ontwikkelingen De analyses in de Cultuurmonitor onderstrepen tevens de behoefte aan nieuwe data om actuele en toekomstige ontwikkelingen te kunnen blijven volgen. Groot is die behoefte op het gebied van diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie. Organisaties willen weten hoe ze ervoor staan zodat het beleid daarop aangepast kan worden. Onderzoek en data over representatie zijn belangrijk om problemen preciezer bloot te leggen en zo bij te kunnen dragen aan een betere manier om hiermee om te gaan. Bij het thema duurzaamheid laat onderzoek zien dat er weliswaar momentum ontstaat, maar dat de culturele en creatieve sector tussen 2019 en 2022 niet méér of structureler is gaan verduurzamen. Naast de inspanningen moet echter ook de daadwerkelijke klimaatimpact van de sector nog goed in beeld gebracht worden. Behoefte is er ook aan regionale en lokale cultuurdata. Sinds dit jaar brengt de Cultuurmonitor daarom ook data over het culturele leven in verschillende provincies op een vergelijkbare manier in beeld. Dit toont duidelijk de verschillende profielen van provincies, en nodigt uit tot verdere verdieping.
Presentatie op 31 januari Tijdens de presentatie van de Cultuurmonitor op 31 januari in de Kunsthal Rotterdam wordt stilgestaan bij de opvallendste cijfers, ontwikkelingen en trends in de culturele en creatieve sector. Naast de analyse van recente data wordt vooruitgeblikt en nagedacht over over wat de kunst- en cultuursector nodig heeft voor de toekomst.
Wat is de Cultuurmonitor?
De Cultuurmonitor is een online tool door en voor de culturele sector. In gesprek met het veld verzamelen en analyseren onderzoekers van de Boekmanstichting gedurende het jaar data over verschillende culturele domeinen en thema’s en signaleren aan de hand daarvan belangrijke onderwerpen. Naast nieuwe cijfers en inzichten over trends en ontwikkelingen in de cultuursector is dit jaar het interactieve dashboard van de Cultuurmonitor uitgebreid met provinciale cijfers.